شطرنج با غول‌های داروسازی: رمزگشایی از طرح جنجالی TrumpR/
علی وحدتی: بازار داروی ایالات متحده، با ساختار پیچیده قیمت‌گذاری و واسطه‌های متعدد، همواره یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌ها برای سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان بوده است. در یک سو، غول‌های داروسازی، شرکت‌های بیمه و واسطه‌های مرموزی به نام مدیران مزایای دارویی (PBMs) قرار دارند و در سوی دیگر، میلیون‌ها بیمار با این سوال مواجه‌اند که چرا هزینه یک داروی حیاتی در کشورشان چندین برابر دیگر نقاط جهان است!؟ در میانه این میدان، دونالد ترامپ با طرحی غیرمنتظره وارد شده و مثل همیشه قصد دارد قواعد بازی را آن طور که خودش می‌پسندد، تغییر دهد.
TrumpRx.gov در ظاهر یک وبسایت فدرال ساده است که به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد برخی داروها را مستقیماً و با تخفیف‌های قابل توجه خریداری کنند. اما پشت این ایده، یک استراتژی چندلایه نهفته است. همان‌طور که ترامپ چند ماه پیش در کاخ سفید بیان داشت: «برای سال‌های متمادی، آمریکایی‌ها بالاترین قیمت را در تمام دنیا برای داروهای نسخه‌ای پرداخت کرده‌اند؛ بسیار بیشتر از سایر کشورها برای محصولات مشابه! این رویه امروز به پایان می‌رسد.» این سخنان، گویای هدف بلندپروازانه طرحی است که ریشه در اصل Most-Favored-Nation دارد. بر اساس این اصل، قیمت داروها در آمریکا باید با پایین‌ترین قیمتی که در سایر کشورهای توسعه‌یافته عرضه می‌شود، هم‌تراز گردد. این استراتژی صرفاً یک درخواست نیست؛ ترامپ با استفاده از اهرم فشار قدرتمندی مانند تهدید به اعمال تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی بر داروهای وارداتی، شرکت‌ها را پای میز مذاکره کشانده است.
ماحصل این فشار، تا این‌جای کار، دو توافق مهم بوده است. فایزر به عنوان اولین شرکت به این طرح پیوست و موافقت کرد ضمن ارائه تخفیف‌های چشم‌افسا روی برخی داروهای سبد خود، ۷۰ میلیارد دلار در تولید و تحقیق و توسعه در خاک آمریکا سرمایه‌گذاری کند. کمی بعد، آسترازنکا نیز با شرایطی مشابه و تعهد به سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری، به دومین غول داروسازی تبدیل شد که به این پلتفرم می‌پیوندد. این ابعاد نشان می‌دهد که هدف این برنامه صرفاً به مقرون‌به‌صرفه کردن دارو برای بیماران محدود نمی‌شود، بلکه به دنبال بازتعریف شیوه مذاکره میان دولت و صنعت و بازگرداندن تولید به داخل آمریکاست.
برای درک عمیق‌تر این تحول، باید به یکی از قدرتمندترین و در عین حال ناشناخته‌ترین بازیگران نظام سلامت آمریکا، یعنی مدیران مزایای دارویی یا PBMsاشاره کرد. این شرکت‌های واسطه، با مذاکره از طرفِ شرکت‌های بیمه، تخفیف‌های هنگفتی از تولیدکنندگان دارو دریافت می‌کنند، اما فرآیندهای غیرشفاف آن‌ها باعث می‌شود بخشی قابل توجه از این تخفیف‌ها به سود خودشان تبدیل شود و به مصرف‌کننده نهایی نرسد. حال TrumpRx با ایجاد یک کانال فروش مستقیم و شفاف، عملاً این واسطه‌های پرنفوذ را دور می‌زند. این اقدام، یک چالش مستقیم برای مدل کسب‌وکار PBMها و گامی مهم در جهت شفاف‌سازی زنجیره پیچیده تأمین دارو در آمریکا است.
با این وجود، به‌نظر نمی‌رسد که TrumpRx بتواند تمام بازار دارو را یک‌شبه متحول کند. طبق اعلام رسمی، این وبسایت در ژانویه ۲۰۲۶ شروع به کار خواهد کرد. در ابتدا بناست تا بر مجموعه‌ی محدودی از داروهای پرمصرف در بیماری‌های مزمن با گروهِ هدفِ بیمارانِ کم‌درآمد متمرکز شود. این طرح تاکنون به حوزه داروهای تخصصی که در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها تجویز می‌شوند (مانند داروهای انکولوژی یا روماتولوژی) ورود پیدا نکرده است. این داروها مدل‌های بازپرداخت پیچیده و بسیار سودآوری برای مراکز درمانی دارند. به‌نظر می‌رسد کنار گذاشتن این داروها در فاز اول، یک حرکت حساب‌شده برای شروعی کم‌دردسر و جلوگیری از تقابل مستقیم با لابی‌های قدرتمند بیمارستانی است. البته که باید منتظر باشیم ترامپ به سراغ داروهای بیمارستانی هم برود!
این طرح نه‌تنها شرکت‌های داروسازی، بلکه سایر بازیگران زنجیره تأمین را نیز به تکاپو انداخته است. گزارش‌ها حاکی از آن است که داروخانه‌های خرده‌فروشی و حتی پلتفرم‌های تخفیف دارویی مانند GoodRx در حال مذاکره برای پیوستن به این وبسایت هستند. این موضوع نشان می‌دهد که تأثیر TrumpRx فراتر از یک کانال فروش جدید است و می‌تواند ساختار توزیع و قیمت‌گذاری را در سطحی گسترده‌تر متحول کند. این حرکت به استراتژی‌های فروش مستقیم به مصرف کننده (Direct to Consumer) انرژی تازه‌ای می‌بخشد و با ایجاد یک کانال شفاف و مورد حمایت دولت، مسیر را برای تعامل مستقیم شرکت‌ها با بیماران هموارتر می‌کند.
در نهایت، TrumpRx شاید نتواند یک‌شبه ساختار اقتصادی نظام سلامت آمریکا را زیر و رو کند، اما بدون شک مسیر آینده را مشخص می‌کند: حرکت به سمت تعدیل قیمت، شفافیت و اصلاحات ساختاری. پیوستن غول‌های داروسازی و علاقه سایر بازیگران کلیدی نشان می‌دهد که این طرح چیزی فراتر از یک ایده جدید در حوزه قیمت‌گذاری است و در حال تبدیل شدن به یک اهرم فشار تجاری است. این حرکت، سنگ بنای یک رویکرد سیاست‌گذاری جدید است که می‌تواند نحوه قیمت‌گذاری و دسترسی به دارو در ایالات متحده را بازتعریف کند. آینده نشان خواهد داد که آیا این پلتفرم به یک تغییر بنیادین تبدیل می‌شود یا دامنه تأثیر آن محدود به نمایش رسانه‌ای ترامپ باقی خواهد ماند.
/انتهای پیام/
