فعالیت شرکت‌های توزیع در نظام دارویی ایران/
دکتر امیرحسین حاجی‌میری (داروساز، متخصص اقتصاد و مدیریت دارو): در دنیای پیشرفته امروز، صنعت داروسازی جزئی حیاتی در نظام سلامت به‌حساب می‌آید. دارو خود نه تنها برای حفظ سلامت عمومی ضروری بوده، بلکه ارکان وابسته به آن زمینه انواع پیشرفت در هر اقتصاد و اجتماعی را فراهم می‌آورد. با این حال، مسیر یک فرآورده دارویی از تامین‌کننده تا بیمار با پیچیدگی‌هایی مواجه است و نهادهایی مختلف از جمله شرکت‌های دارویی، توزیع‌کنندگان، بیمارستان‌ها یا داروخانه‌ها را درگیر می‌کند. در این میان نقش توزیع‌کنندگان، قابل توجه و البته بحث‌برانگیز است. در حالی‌که شرکت‌های پخش توزیع‌کننده دارو به‌طور سنتی پشتیبانی لجستیکی ارائه می‌کردند، نفوذ گسترده آن‌ها در پویایی عرضه و تقاضا، امور مالی و تعیین شرایط اقتصادی، مولفه‌هایی جدید برای نقد و تحلیل مطرح می‌کند.
توزیع‌کنندگان به‌عنوان واسطه بین شرکت‌های تامین‌کننده و مراکز ارائه خدمات سلامت (اعم از داروخانه یا بیمارستان) فعالیت کرده تا اطمینان دهند که داروها به‌درستی نگهداری و توزیع شده و در زمان درست به مکان مورد نظر تحویل داده می‌شوند. این نقش لجستیکی حیاتی است، به‌ویژه با توجه به ماهیت حساس محصولات دارویی که به امنیت زنجیره تامین و شرایط نگهداری تحت کنترل نیاز دارند. با این حال، هنگامی که توزیع‌کنندگان شروع به افزایش سطح مداخله و مشارکت خود فراتر از امور لجستیکی کنند، مسائلی پیش می‌آید که به‌طور بالقوه می‌تواند زنجیره تامین را به سمت بی‌ثباتی حرکت داده و در نهایت دسترسی ایمن و اثربخش به داروها را دچار اختلال کند.
یکی از خطرات اولیه مرتبط با افزایش سطح مداخله توزیع‌کنندگان، عدول مولفه‌های تاثیرگذار بازار از حالت طبیعیِ منطبق با ملاحظات طرف عرضه و تقاضا است. در برخی شرایط، توزیع‌کنندگان با تنظیم پیشنهادات رقابتی و القای تقاضا در مراکز عرضه نهایی دارو، مداخله قابل توجهی برای اثرگذاری بر پویایی بازار دارند. با تشویق این مراکز به خرید مقادیر بیشتر از نیاز، تقاضای مصنوعی ایجاد شده که می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و فشار غیرضروری بر منابع مالی ارائه‌دهندگان مراقبت‌های سلامت از یک سو و رسوب موجودی غیرضروری در سوی دیگر می‌شود. این موارد نه تنها پایداری مالی شرکت‌های دارویی را که برای بقا در میدان رقابت مجبور به اتخاذ سیاست‌های اعطای شرایط تشویقی و تخفیفی هستند مختل می‌کند، بلکه خطراتی را نیز به‌دنبال دارد که منجر به کمبود دارو یا تخصیص نادرست منابع شده و در نهایت بر دسترسی بیماران به دارو اثر خواهد گذاشت.
علاوه بر این، توزیع‌کنندگان در برخی موارد شرکت‌های داروسازی را تحت فشار قرار می‌دهند تا ترتیبات بازپرداخت بلندمدت فراهم آورند. در حالی‌که این رویکرد ممکن است موقتا برای مدیریت فوری نقدینگی در شرایط محدودیت کلان راهکاری مفید به نظر برسد، لیکن تداوم آن خطرهایی قابل توجه برای زنجیره تامین به همراه دارد. شرکت‌های دارویی در سطوح پایه‌ای نمی‌توانند تعامل مهلت‌دار مالی را با شرکت‌های تامین‌کننده خود در سمت دیگر زنجیره تامین تعمیم دهند و در اقدامات میان‌مدت نیز برای سرمایه‌گذاری در توسعه، ارتقا کیفیت و حفظ خطوط تولید دچار محدودیت معنادار خواهند بود. هنگامی‌که ثبات مالی شرکت‌های دارویی طی شرایط اعتباری مهلت‌دار به خطر بیفتد، طبیعتا توانایی آن‌ها برای عملکرد کارآمد و اثربخش نیز به خطر می‌افتد.
در دنیای امروز که هر دو طرف عرضه و تقاضا به ابزارهای مدرن مدیریت بازار دسترسی دارند، ضروری‌است نقش هر نوع واسطه در فرآیند مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. شرکت‌های داروسازی و مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت می‌توانند از راه حل‌های دیجیتالی مانند بلاک‌چین برای ردیابی، هوش مصنوعی برای پیش‌بینی تقاضا و تجزیه و تحلیل داده‌های پیشرفته برای تصمیم‌گیری راهبردی استفاده کنند. این فناوری‌ها جایگزین‌های شفاف، کارآمد و قابل اعتمادی را برای مدل‌های زنجیره تامین سنتی ارائه می‌کنند و وابستگی به واسطه‌ها را برای هر موضوعی فراتر از فرآیندهای عملیاتی لجستیک کاهش می‌دهند.
برای کاهش خطرات ناشی از افزایش بیش از سطح مداخله توزیع‌کنندگان، چندین موضوع را باید مورد توجه قرار داد. در این مسیر چارچوب‌های نظارتی نیز باید تقویت شده تا اطمینان حاصل شود که توزیع‌کنندگان به‌طور دقیق صرفا به نقش‌های لجستیکی خود بدون تأثیر جهت‌دار بر پویایی بازار متمرکز هستند.
افزایش شفافیت در تعاملات اجرایی و مالی نیز می‌تواند با شیوه‌های آسیب‌زا در زنجیره تامین مقابله کند. علاوه بر این، تقویت مشارکت مستقیم بین شرکت‌های داروسازی و مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت مانند داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها نیز در صورت ایجاد شفافیت می‌تواند اعتماد و همکاری را افزایش داده و بهبود مستمر در نظام سلامت را فراهم آورد.
در حالی‌که توزیع‌کنندگان در طول تاریخ نقش اساسی در تضمین توزیع کارآمد داروها ایفا کرده‌اند، افزایش سطح مداخله آن‌ها فراتر از امور لجستیکی خطرهایی قابل توجه را برای زنجیره تامین دارویی ایجاد می‌کند. برای حفظ پایداری شرکت‌های دارویی و اطمینان از تداوم زنجیره تامین پویا، اثربخش و پاسخگو، ضروری‌است که نظام دارویی کشور، با یک رویکرد سازنده به بازنگری در تبیین نقش شرکت توزیع‌کننده پرداخته و ارتقای کارایی و اثربخشی آن را با محور تمرکز به وظایف اصلی خود، حول محور عملیات لجستیک متمرکز کند. با پذیرش فناوری‌های مدرن و تقویت همکاری‌های مستقیم بین تامین‌کنندگان و مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت، صنعت داروسازی می‌تواند پیچیدگی‌های بازار مدرن را بهتر مدیریت و دسترسی پایدار و عادلانه به دارو را برای آحاد جامعه تضمین کند.
/انتهای پیام/
