دکتر زهره افسرطلا
دکتر حبیب‌الله افشنگ:
مفهوم واکسن‌های خوراکی
واکسن‌های خوراکی یک روش پیشگامانه برای ایمن‌سازی هستند که به افراد این امکان را می‌دهد تا واکسن را فقط با بلعیدن یک قرص یا مایع به‌جای تزریق واکسن دریافت کنند. این رویکرد نوآورانه از پاسخ ایمنی طبیعی بدن، به‌ویژه هدف قرار دادن سیستم ایمنی مخاطی، که نقشی مهم در دفاع در برابر پاتوژن‌هایی که از طریق دستگاه گوارش وارد می‌شوند، استفاده می‌کند. با تحریک ایمنی سیستمیک و مخاطی، واکسن‌های خوراکی می‌توانند به‌طرزی موثر در برابر عفونت‌هایی که عمدتاً روده را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند وبا و روتاویروس محافظت کنند.
مزایای واکسن‌های تزریقی
واکسن‌های خوراکی در مقایسه با واکسن‌های تزریقی سنتی مزایایی متعدد دارند. اولاً، مدیریت آن‌ها آسانتر است، و آن‌ها را در دسترس‌تر می‌کند، به‌ویژه در محیط‌های کم منابع که در آن متخصصان مراقبت‌های بهداشتی آموزش‌دیده ممکن است کم‌تر حضور یابند. این سهولت تجویز همچنین ترس و ناراحتی ناشی از سوزن را کاهش می‌دهد و نرخ واکسیناسیون بالاتر را تشویق می‌کند. علاوه بر این، واکسن‌های خوراکی می‌توانند پاسخ ایمنی قوی را در بافت‌های مخاطی تحریک کنند و اولین خط دفاعی را در برابر پاتوژن‌هایی که از طریق سیستم گوارش وارد بدن می‌شوند، فراهم کنند. آن‌ها همچنین و معمولاً پایدارتر هستند و تولید آن‌ها راحت‌تر است که می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تولید شود.
پیشرفت‌های اخیر
پیشرفت‌های اخیر در فناوری واکسن خوراکی به‌طوری قابل توجه کارایی و پایداری آن‌ها را بهبود بخشیده است. محققان در حال بررسی سیستم‌های تحویل مختلف، از جمله فرمول‌های نانوذرات و ریزذره‌ها هستند تا پایداری آنتی‌ژن‌های واکسن را هنگام عبور از محیط سخت دستگاه گوارش افزایش دهند. علاوه بر این، روش‌های نوآورانه‌ای مانند استفاده از باکتری‌های اصلاح‌شده ژنتیکی یا واکسن‌های گیاهی برای تحویل مؤثر آنتی‌ژن‌ها در حال بررسی هستند. این پیشرفت‌ها منجر به نتایجی امیدوارکننده در آزمایش‌های بالینی شده است و راه را برای عرضه واکسن‌های خوراکی بیشتر در بازار هموار می‌کند.
چشم‌انداز واکسن‌های خوراکی
آینده واکسن‌های خوراکی با تحقیقات مداوم با هدف گسترش استفاده از آن‌ها فراتر از بیماری‌های دستگاه گوارش روشن به نظر می رسد. دانشمندان اکنون بررسی واکسن‌های خوراکی برای طیفی وسیع از بیماری‌های عفونی از جمله کووید-۱۹ و آنفولانزا هستند. پتانسیل استفاده از واکسن‌های خوراکی در کمپین‌های ایمن‌سازی انبوه بسیار جذاب است، زیرا می‌توانند تدارکات را ساده کرده و پوشش واکسیناسیون را در سطح جهانی افزایش دهند. علاوه بر این، توانایی ایجاد واکسن‌های خوراکی با استفاده از گیاهان اصلاح شده ژنتیکی می‌تواند نحوه توزیع واکسن‌ها را به‌ویژه در مناطق دور افتاده متحول کند.
سه نمونه جالب از واکسن‌های خوراکی
- واکسن خوراکی فلج اطفال(OPV): یکی از موفق‌ترین نمونه‌های واکسن خوراکی، واکسن خوراکی فلج اطفال است که از ویروس‌های فلج اطفال زنده ضعیف شده استفاده می‌کند. این نقشی مهم در تلاش جهانی برای ریشه‌کنی فلج اطفال ایفا کرده است و امکان مدیریت آسان و استفاده گسترده را فراهم می‌کند.
- واکسن روتاویروس(RotaTeq): این واکسن‌های خوراکی در برابر روتاویروس، عامل اصلی اسهال شدید در کودکان خردسال، محافظت به‌وجود می‌آورند. آن‌ها در یک سری دوز تجویز می‌شوند و به‌طوری قابل توجه میزان بستری شدن در بیمارستان را به‌دلیل عفونت‌های روتاویروس کاهش داده‌اند.
- واکسن خوراکی وبا (Dukoral): این واکسن در برابر وبا، بیماری که می‌تواند باعث کم آبی شدید و مرگ شود، محافظت ایجاد می‌کند. واکسن خوراکی وبا به‌ویژه در شرایط شیوع و در مناطقی با دسترسی محدود به آب تمیز مفید است.
در نتیجه، واکسن‌های خوراکی نشان‌دهنده یک پیشرفت امیدوارکننده در استراتژی‌های ایمن‌سازی با پتانسیل بهبود نتایج بهداشت عمومی در سطح جهانی است. با ادامه پیشرفت تحقیقات، توسعه واکسن‌های خوراکی جدید می‌تواند نحوه برخورد ما با پیشگیری از بیماری‌ها را تغییر دهد و واکسن‌ها را برای همه در دسترس‌تر و مؤثرتر کند.
/انتهای پیام/
