کمالگرایی و سلامت روان/
تارا رضوانی: کمالگرایی (Perfectionism) یکی از ویژگیهای شخصیتی است که به تمایل فرد برای تعیین و پیگیری استانداردهای بسیار بالا در عملکردهای مختلف زندگی از جمله تحصیل، کار و روابط بینفردی اشاره دارد. در نگاه نخست، این ویژگی میتواند عاملی انگیزشی برای رشد و پیشرفت فردی باشد؛ با این حال، هنگامی که بهشکل افراطی بروز یابد، میتواند پیامدهای منفی روانشناختی و اجتماعی به همراه آورد.
کمالگرایی سازگار: این نوع کمالگرایی با انگیزه بالا، نظم شخصی و تلاش برای پیشرفت همراه است و معمولاً با سلامت روان و عملکرد بهتر ارتباط دارد.
کمالگرایی ناسازگار: این با خودانتقادی شدید، ترس از شکست و اضطراب همراه است و میتواند زمینهساز افسردگی، اضطراب، فرسودگی و مشکلات بینفردی شود.
بر اساس یافتههای پژوهشی، کمالگرایی پدیدهای چند بعدی است که شامل مؤلفههای زیر میشود.
انتظارات شخصی بالا: تمایل به تعیین اهداف و استانداردهای بسیار دشوار برای خود.
خودانتقادگری: تمایل به سرزنش شدید خود در مواجهه با نقص یا شکست.
انتظارات از دیگران: انتظار بینقص بودن از اطرافیان و نیاز به تأیید مستمر از سوی آنان.
ترس از قضاوت و طرد: نگرانی مداوم از ارزیابی منفی و طرد شدن توسط دیگران.
کمالگرایی در صورت افراطی شدن میتواند اثرات منفی متعددی بر سلامت روان و عملکرد اجتماعی فرد بر جای گذارد.
افزایش اضطراب و افسردگی: احساس مداوم ناکافی بودن در نتیجه فشار برای بینقص بودن.
فرسودگی شغلی و تحصیلی: ناتوانی در پذیرش خطا و شکست، و صرف انرژی بیش از حد برای جزئیات.
اختلال در روابط بینفردی: انتظارات غیر واقعبینانه و انتقادگری مفرط نسبت به خود و دیگران که منجر به فاصله عاطفی و تنش میشود.
رفتارهای ناکارآمد: از جمله اهمالکاری، وسواس در جزئیات و ناتوانی در تفویض مسئولیت.
عوامل شکل گیری کمالگرایی
تربیت و محیط خانواده: والدین سختگیر یا مشروطمحور، که عشق و تأیید را به عملکرد وابسته میکنند.
ویژگیهای شخصیتی: افرادی با وجدان بالا و حساسیت به انتقاد، بیشتر مستعد کمالگرایی هستند.
نقش فضای مجازی در تشدید کمالگرایی
در سال های اخیر، فضای مجازی به یکی از عوامل تقویتکنندهی گرایشهای کمالگرایانه تبدیل شده است. دسترسی دائمی به زندگی بهظاهر بینقص دیگران، مقایسهی اجتماعی مستمر را افزایش میدهد. افراد کمالگرا به دلیل حساسیت بالا نسبت به ناکافی بودن، تحت فشار قرار میگیرند تا تصویری ایدهآل از خود ارائه دهند. این امر منجر به اضطراب، خودانتقادی شدید و احساس ناکامی مداوم میشود.
نمایش انتخابی زندگیها و استانداردهای غیرواقعی در شبکههای اجتماعی، اهدافی دست نیافتنی را در ذهن افراد ایجاد میکند و در نتیجه رفتارهای تلاشمحور افراطی و فرسودگی روانی را تشدید میکند.
ارتباط کمالگرایی و وسواس
کمالگرایی و وسواس شباهت های زیادی از نظر شناختی و هیجانی دارند. هر دو شامل نیاز شدید به کنترل، ترس از اشتباه و ناتوانی در تحمل نقص هستند. افراد کمالگرا معمولاً درگیر افکار تکراری و رفتارهای وسواسی مانند بازبینی مداوم و ناتوانی در پایان دادن به کارها میشوند.
در نهایت، کمالگرایی سازگار میتواند عاملی مثبت برای رشد و پیشرفت فردی باشد، اما اگر ناسازگار باشد، ممکن است به اضطراب، استرس، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود.
در این شرایط، متخصص سلامت روان با مداخلات روانشناختی فرد را به سوی تعادل، پذیرش واقعیت و نگرش مهربانانهتر نسبت به خود هدایت میکند.
/انتهای پیام/
