دکتر حسینی دولت آبادی، (گروه پژوهشی دارونگار): در سال‌های اخیر، صنعت دارویی کشور با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری و عملیاتی مواجه بوده است؛ از نوسانات ارزی و محدودیت‌های وارداتی گرفته تا مسائل معطوف به نقدینگی و پیچیدگی‌های زنجیره تأمین. در این میان، یکی از موضوعات کمتر مورد توجه اما تأثیرگذار، عرضه داروهایی با تاریخ انقضای کمتر از یک‌سال است؛ به‌ویژه در حوزه داروهای ضدسرطان که حساسیت بالایی در اثربخشی و ایمنی دارند. بررسی این مسئله می‌تواند به ارتقاء کیفیت درمان و اعتماد عمومی یاری رساند.
* دلایل اصلی عرضه داروهای تاریخ‌نزدیک
– تأخیر در تأمین مواد اولیه به دلیل محدودیت‌های ارزی و وارداتی
– فشار نقدینگی در زنجیره تولید و توزیع، ناشی از بدهی‌های انباشته و تأخیر در پرداخت‌ها
– ضعف در نظارت بر گردش دارو در انبارها و مراکز پخش
– افزایش هزینه‌های تولید و تلاش شرکت‌ها برای جلوگیری از زیان
– نبود مقررات الزام‌آور درباره حداقل تاریخ مصرف در زمان عرضه
- برآورد تقریبی از وضعیت موجود
بر اساس مشاهدات میدانی و گزارش‌های داخلی (نیازمند تأیید رسمی)، در برخی دوره‌ها تا ۲۵٪ از داروهای توزیع‌شده دارای تاریخ مصرف کمتر از یک‌سال بوده‌اند. این وضعیت در حوزه داروهای خاص مانند داروهای ضدسرطان، در برخی مراکز درمانی بیشتر مشاهده شده است.
نبود سامانه‌های ردیابی تاریخ انقضا، فقدان الزام قانونی برای ثبت تاریخ تولید، و تفاوت در طبقه‌بندی داروها از جمله موانع دستیابی به آمار دقیق هستند. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌هایی با محوریت داروخانه‌ها، شرکت‌های پخش و سامانه‌های تدارکاتی انجام پذیرد.
* پیامدهای بالقوه در حوزه سرطان
– کاهش اثربخشی داروهای حساس با گذشت زمان
– افزایش احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از تغییرات شیمیایی
– کاهش اعتماد بیماران و پزشکان به نظام دارویی
– اتلاف منابع درمانی و مالی در صورت مصرف داروی کم‌اثر
* راهکارهای پیشنهادی
– راه‌اندازی سامانه‌های دیجیتال برای ردیابی تاریخ تولید و مصرف داروها
– تدوین دستورالعمل‌های شفاف برای خرید دارو با حداقل تاریخ مصرف توسط نهادهای دولتی
– حمایت مالی هدفمند از تولیدکنندگان برای ارتقاء کیفیت و تازگی داروها
– آموزش تخصصی داروخانه‌ها و مراکز درمانی درباره مدیریت داروهای تاریخ‌نزدیک
– بازنگری در سیاست‌های قیمت‌گذاری برای کاهش فشار اقتصادی بر تولیدکنندگان
- اقدامات در حال انجام و چشم‌انداز آینده
در ماه‌های اخیر، سازمان غذاودارو و برخی شرکت‌های تولیدی داخلی اقداماتی را برای بهبود این وضعیت آغاز کرده‌اند؛ از جمله تدوین پیش‌نویس مقررات جدید، توسعه سامانه‌های نظارتی، و ارائه تسهیلات مالی. این تلاش‌ها، هرچند در مراحل ابتدایی هستند، می‌توانند زمینه‌ساز اصلاحات ساختاری و افزایش اعتماد عمومی باشند.
- نتیجه‌گیری
مسئله داروهای با تاریخ انقضای کوتاه، به‌ویژه در حوزه سرطان، نیازمند توجه سیستمی، سیاست‌گذاری دقیق، و همکاری همه‌جانبه میان نهادهای دولتی، تولیدکنندگان، مراکز درمانی و جامعه علمی است. با ارتقاء زیرساخت‌های نظارتی و حمایت هدفمند، می‌توان گام‌های مؤثری در جهت حفظ سلامت بیماران و بهبود کیفیت خدمات دارویی کشور برداشت.
/انتهای پیام/
