محیطی فراگیرتر برای افراد مبتلا به اتیسم فراهم کنیم

دکتر فیروزه کدخدابیگی: اتیسم یا اختلال طیف اتیسم (ASD – Autism Spectrum Disorder) نوعی اختلال عصبی ـ رشدی است که بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای فرد اثر می‌گذارد. این اختلال معمولا در اوایل کودکی ظاهر می‌شود و می‌تواند طیفی از علائم و نشانه‌ها را شامل شود. در هر 100 تا 150 تولد، حدود یک الی 2 مورد کودک مبتلا به اتیسم وجود دارد. این رقم به‌طور کلی در برخی مناطق متفاوت است.

اختلالات طیف اتیسم در پسران به‌طوری قابل توجه بیشتر از دختران است. نسبت تقریبی اتیسم بین پسران و دختران معمولا 4 به یک، یا حتی بیشتر برآورد می‌شود. دلایل دقیق این تفاوت هم هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است و محققان نظریه‌هایی مختلف را مطرح کرده‌اند، از جمله تاثیرات ژنتیکی و هورمونی که ممکن است نقش‌آفرین باشند. همچنین، برخی از محققان بر این باورند که دختران ممکن است بهتر از پسران در تطبیق با نشانه‌ها و علائم اتیسم قرار بگیرند و به این دلیل کمتر شناسایی شوند.

اختلالات طیف اتیسم شامل موارد زیر است:

● اختلال اتیستیک (Autistic Disorder)

این نوع اختلال به‌عنوان اتیسم کلاسیک شناخته می‌شود و می‌تواند اثراتی شدیدتر بر تعاملات اجتماعی و رفتارهای فرد بگذارد.

● اختلال آسپرگر (Asperger Syndrome)

افراد مبتلا به این اختلال معمولا دارای هوش طبیعی یا بالاتر از حد طبیعی هستند و ممکن است در تعاملات اجتماعی و رفتارهای غیرمعمول مشکلاتی بروز دهند، اما تاخیری عمده‌ در گفتار ندارند.

● اختلال توسعه‌ای غیرمشخص (PDD_NON)

این اختلال به کودکانی اطلاق می‌شود که علائم اتیسم را دارند، اما نتایج مشخص و کامل از تمامی معیارهای دیگر اختلالات اتیسم را ندارند.

● اختلال کلامی و ارتباطی (PDD)

در این نوع اختلال، کودک در ابتدا رشد طبیعی دارد؛ اما به‌طور ناگهانی مهارت‌های کلامی و اجتماعی خود را از دست می‌دهد.

● اختلال اتیسم به عنوان قابلیت (Autistic Spectrum Disorder_High Functioning):

 این نوع به افرادی اشاره دارد که علائم اتیسم را دارند، اما می‌توانند در عملکرد روزمره خود به دلیل هوش بالای خود بهتر از دیگران عمل کنند. این اختلالات می‌توانند علائم و شدت‌های متفاوتی بروز دهند و تشخیص دقیق معمولا از طریق ارزیابی‌های بالینی صورت می‌گیرد.

علت دقیق بروز اتیسم (اختلال طیف اتیسم ASD) در کودکان هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد این اختلال نقش دارند.

عوامل ژنتیکی:

وراثت: وراثت نقشی مهم در ابتلا به اتیسم ایفا می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که اگر یک کودک مبتلا به اتیسم باشد، احتمال اینکه فرزندان یا خواهر و برادرهای دیگرش نیز به این اختلال مبتلا شوند، بیشتر است. جهش‌های ژنی: برخی از جهش‌های ژنی می‌توانند خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهند. این جهش‌ها ممکن است به صورت تصادفی در کودک رخ دهند یا از والدین به ارث برسند.

 سندروم‌های ژنتیکی: برخی از سندروم‌های ژنتیکی مانند سندروم x شکننده و اسکلروز توبروس می‌توانند با اتیسم همراه باشند.

عوامل محیطی

عوامل پیش از تولد: سن بالای والدین: برخی مطالعات نشان داده‌اند که سن بالای والدین (به‌ویژه پدر) می‌تواند خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهد.

عوارض بارداری و زایمان: عوارضی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا در دوران بارداری، خونریزی در دوران بارداری و زایمان زودرس ممکن است خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهند.

قرار گرفتن در معرض برخی داروها و مواد شیمیایی در دوران بارداری:

برخی از داروها مانند والپروات (داروی ضد تشنج) و مواد شیمیایی مانند آلودگی هوا ممکن است خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهند.

عوامل پس از تولد: عفونت‌های ویروسی: برخی از عفونت‌ ویروسی در دوران نوزادی ممکن است خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهند.  عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، فلزات سنگین و آفت‌کش‌ها ممکن است خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهند. مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و نشانه‌‌ها که اختلال اتیسم با آنها مشخص می‌شود.

● مشکلات ارتباطی: کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی با دیگران دچار مشکل باشند. این مشکلات می‌تواند شامل تاخیر در گفتار، دشواری در استفاده از زبان برای ابراز احساسات و نیازها و عدم استفاده از حرکات بدنی (مانند اشاره کردن) باشد.

● رفتارها و علایق تکراری و محدود: بسیاری از کودکان مبتلا به اتیسم رفتارهای تکراری و محدود نشان می‌دهند. این می‌تواند شامل حرکات تکراری (مانند دست زدن یا چرخاندن)، روتین‌های خاص و عدم تغییر در رفتارهای روزمره باشد. این رفتارها در برخی از موارد به عنوان راهی برای کاهش اضطراب یا به دست آوردن آرامش عمل می‌کنند.

● مشکلات در تعاملات اجتماعی: کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است در فهم و ایجاد روابط اجتماعی با دیگران دچار چالش باشند. آنها ممکن است از تماس چشمی خودداری کنند، نتوانند احساسات دیگران را درک کنند یا در تعاملات اجتماعی به طور نامناسب عمل کنند.

● حساسیت نسبت به حواس: بسیاری از کودکان مبتلا به اتیسم نسبت به محرک‌های حسی حساسیتی بیشتر از خود نشان می‌دهند. این حساسیت می‌تواند شامل حساسیت به صداها، نورها، بوها و حتی لمس باشد. برخی از آنها ممکن است به شدت از صداهای بلند یا نورهای درخشان ترسیده و واکنش شدید نشان دهند.

این ویژگی‌ها ممکن است در هر کودک مبتلا به اتیسم متفاوت باشد و شدت آنها نیز متفاوت است. بنابراین، بهترین رویکرد برای کمک به این کودکان معمولا شامل برنامه‌های فردی و تجربی است که به نیازهای خاص آنها پاسخ می‌دهد.

این اختلال می‌تواند بر زندگی روزمره‌ی فرد اثر بگذارد، اما بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم دارای توانایی‌هایی ویژه‌ در زمینه‌های مختلف هستند. این توانایی‌ها اغلب در حوزه‌های خاص مانند موسیقی، ریاضیات، هنر و یا پردازش اطلاعات مشاهده می‌‌شود. این توانایی‌های ویژه که به عنوان استعدادهای جزیی (Savant syndrome) شناخته می‌شوند، در همه‌ی افراد مبتلا به اتیسم دیده نمی‌شود؛ اما یک ویژگی قابل توجه در برخی از آنها است. لازم به ذکر است که وجود این توانایی‌های خاص، به هیچ وجه نشان‌دهنده‌ی کمبود یا نقص در دیگر جنبه‌های زندگی فرد مبتلا به اتیسم نیست. اهمیت تمرکز بر نقاط قوت و توانایی‌های افراد اتیسم و حمایت از آنها برای شکوفایی استعدادهایشان بسیار مهم است.

نکته‌ی مهمی که وجود دارد این است که، واکسن‌ها هیچ نقشی در ایجاد اتیسم ندارند. این موضوع بارها توسط تحقیقات علمی معتبر ثابت شده است. اتیسم یک اختلال پیچیده است و هیچ علت واحدی برای آن وجود ندارد. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به اتیسم کمک کند.

درمان و مدیریت اتیسم بسته به نیازهای فردی متفاوت است. روش‌های درمانی شامل گفتار درمانی، کاردرمانی، رفتاردرمانی و حمایت‌های آموزشی می‌تواند به بهبود توانایی‌های ارتباطی و اجتماعی فرد کمک کند. همچنین، حمایت خانواده و جامعه نقشی مهم در افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به اتیسم دارد. و در آخر اینکه با افزایش آگاهی عمومی و پذیرش تفاوت‌های عصبی، می‌توان محیطی فراگیرتر و حمایتی‌تر برای افراد دارای اتیسم فراهم کرد.

/انتهای پیام/