تعارض منافع، یا چگونه یاد گرفتم خودم را بیشتر دوست بدارم و نگران هیچکس و هیچ‌چیز نباشم/
سخن سردبیر: تضاد یا تعارض منافع، این عبارات در چند ماه گذشته، مدام در رسانه‌ها مطرح شده و افرادی هم درباره آن نظر داده‌اند.
عقل سلیم می‌گوید؛ اگر کسی در جایی به هر شکلی منافعی داشت، چه به‌صورت داشتن یک شرکت، یا حضور در هیئت‌های مدیره و اشکال دیگر، با گماردن این فرد به یک مسئولیت مهم دولتی؛ به‌ویژه که با وضع یا عدم وضع مقرراتی (و صدور دستوری) بخواهد به نفع کسانی عمل کند؛ ممکن است دچار خطا بشویم.
چرا؟ چون بیم آن می‌رود که فرد در نهایت دچار خطای استراتژیک بشود (و سرانجام هم می‌شود!) برای همین در چند ماه گذشته روی این موضوع خیلی بحث شده و مباحث ادامه یافته است.
همکارمان دکتر حبیب‌الله افشنگ با مراجعه به سایت رسمی FDA اتفاقا مطالبی مرتبط با این موضوع را یافته و آن را در شکل جهانی‌اش بررسی کرده که از پی می‌آید.
اما قبل از آن، به خاطره‌ای اشاره کنم که مصداقی (بلاتشبیه) از همین موضوع است؛ و سابقه مطبوعاتی به من می‌گوید؛ شکی در رخ دادن این اتفاق نیست تعارض منافع قطعا آسیب‌زننده است!
سال‌ها قبل که به فستیوال کن فرانسه می‌رفتم، مدیری از یکی از نهادهای سینمایی هم می‌آمد و با خودش تعدادی فیلم را (به‌صورت CD یا DVD) می‌آورد و در سطل آشغالی (در بلوار کروآزت) خالی می‌کرد!
او ضمن آن‌که مدیر بخش بین‌الملل یکی از نهادهای سینمایی بود، در عین حال فیلمساز هم بود. با هزینه دولت (و ماموریت) می‌آمد در کن که سایر فیلمسازان هم‌وطن را پرزنت کرده و آثار را بفروشد، اما همیشه قبل‌تر فضا را برای فیلم و شخص خودش آماده می‌کرد و آثار رقیب را کنار می‌گذاشت و…
باور بفرمایید ایشان جوری جا انداخته بود که در طول سه سال انگار فقط او در این وادی، فیلم ساخته است و طبعا اغلب جشنواره‌ها هم که فیلم ایرانی می‌خواستند، فیلم او را می‌گرفتند و…
همه جا هم حضور داشت! یک سال هیات انتخاب می‌خواستند، او خودش را معرفی می‌کرد، داور می‌خواستند، او خودش را…و به هر روی هر دعوت و دادوستدی را هم برای حضور صاحبان در جشنواره‌ها در ایران و…، به‌نام خود تمام می‌کرد. از گیفت‌های ایرانی نهاد سینمایی (پسته و آجیل و دست‌بافت‌ها) هم برای خودش مستمسکی می‌ساخت و…!
بله! این موضوعات را من با چشم خودم دیده و مفهوم تعارض منافع را به‌عینه لمس کرده‌ام، سینما و «دارو» هم ندارد، برای دوست‌داشتن خود، دلیل نمی‌خواهیم و خیلی‌ها هستند که خودشان را خیلی بد دوست می‌دارند، کار بدی هم نمی‌کنند، آن‌ها اول برای خودشان کار و خدمت می‌کنند و بعد…!
بله قبول دارم! این جور رفتارها می‌تواند یک استثنا باشد یا شاید هم یک الگوی رفتاری از تضاد منافع! هرچه هست، در گزینش و اختیار دادن به افراد در نهادها، حتما باید به چنین موضوعاتی توجه کرد، به‌ویژه حالا که دولت با پروتکل‌های ویژه خودش -گویا- درصدد آرام‌سازی فضا و برگرداندن اصل شایستگی برای مصادر دولتی است.
جالب آن‌که ما گاهی فکر می‌کنیم این داستان‌ها از ما دور هستند؛ حالیاکه هم در سوابق گذشته سازمان‌های داخلی شاهد چنین موضوعاتی بوده‌ایم، و هم حالا در FDA می‌بینیم که چندین فصل به موضوع «تضاد منافع» پرداخته شده است.
تضاد منافع با توجیه این‌که خیرالموجودین را کنار نگذاریم هم منافات دارد. مسئولی که تضاد منافع دارد، می‌تواند اهم‌و‌فی‌الهم کند و گزک دست کسی ندهد.
دکتر حبیب‌الله افشنگ: تضاد منافع (COI) یک موضوع حیاتی در سازمان غذاودارو است، زیرا می‌تواند به‌طرزی قابل توجه بر یکپارچگی تصمیمات اتخاذ شده در مورد سلامت و ایمنی عمومی اثر بگذارد.
تضاد منافع زمانی به‌وجود می‌آید که منافع شخصی یک فرد -مالی یا غیر آن- به‌طور بالقوه در مسئولیت‌های حرفه‌ای یا تصمیم‌گیری آن‌ها تداخل ایجاد کند.
اغلب این اعضای کمیته مشورتی در چارچوب FDA هستند که ممکن است با شرکت‌های داروسازی یا سایر نهادها تحت تأثیر قرار بگیرند و روابط مالی پیدا کنند و…
سازمان غذاودارو تضاد منافع را به‌عنوان وضعیتی تعریف می‌کند که در آن منافع مالی یک عضو می‌تواند بر توانایی آن‌ها برای تصمیم‌گیری بی‌طرفانه در مورد تأییدیه داروها، ارزیابی‌های ایمنی یا سایر موارد نظارتی اثر بگذارد.
وجود چنین تضادهایی هم می‌تواند اعتماد عمومی به تصمیمات آژانس را تضعیف کند، به‌همین دلیل است که مدیریت این درگیری‌ها برای حفظ یکپارچگی سیاست‌های بهداشت عمومی ضروری است.
دکتر حبیب‌الله افشنگ: مقررات FDA ایجاب می‌کند که اعضای کمیته مشورتی هرگونه منافع مالی مرتبط با موضوعات مورد بحث خود را افشا کنند.
این شامل اشکال مختلف روابط مالی، مانند ترتیبات مشاوره، کمک‌های مالی، سرمایه‌گذاری و استخدام با شرکت‌هایی است که ممکن است از نتایج نظارتی مطلوب بهره‌مند شوند.
در ایران، به‌خلاف FDA، عضویت در هیئت رئیسه سندیکاها و انجمن‌ها در طولانی‌مدت و پیشینه‌های حضور در مدیریت ارشد شرکت‌های دارویی محور اصلی مبحث تعارضات بود، و سابقه سوگیری‌ها در گذشته، موضوعات مطروحه را تشدید می‌کرد.
شگفتا تحقیقات نشان می‌دهد که تضاد منافع در بین اعضای کمیته مشورتی FDA هم شایع است!
یک مطالعه نشان داد که در ۷۳ درصد از جلسات مورد تجزیه و تحلیل، حداقل یکی از اعضا دچار تعارض بوده است که بر الگوهای رأی‌گیری اثر می‌گذارد و به‌طور بالقوه منجر به توصیه‌های جانبدارانه می‌شود!
نگرانی از تصمیمات اتخاذ شده واقعا وجود دارد و سوالی هست که آیا ارزیابی‌ها بی‌طرفانه است یا…!؟
می‌توان بی‌صبرانه در انتظار نتایج بود، تعارضی اگر باشد، خودش را نشان می‌دهد…
دکتر حبیب‌الله افشنگ: برای رسیدگی و کاهش تضاد منافع، FDA از چندین استراتژی با هدف تضمین شفافیت و پاسخگویی استفاده می‌کند:
افشای اجباری:
همه اعضای کمیته مشورتی باید قبل از جلسات، فرمی را تکمیل کنند که جزئیات منافع مالی خود را نشان دهد. این فرآیند افشا، به شناسایی زودهنگام تعارضات احتمالی کمک می‌کند.
بازبینی و چشم پوشی:
سازمان منافع افشا شده را بررسی می‌کند تا تعیین کند که آیا آن‌ها تضادی قابل توجه دارند یا خیر. در برخی موارد، اگر آژانس به این نتیجه برسد که نیاز به تخصص یک عضو بر تضاد بالقوه بیشتر است، ممکن است معافیت‌هایی را صادر کند.
برنامه‌های آموزشی:
سازمان به آموزش مداوم کارکنان و اعضای کمیته مشورتی خود در زمینه شناخت و مدیریت تضاد منافع نیاز دارد. این آموزش محیطی را ایجاد می‌کند که در آن رفتار اخلاقی در اولویت قرار دارد.
شفافیت عمومی:
آژانس اطلاعاتی را در مورد درگیری‌های افشا‌شده و تصمیمات اتخاذشده در مورد معافیت‌ها منتشر می‌کند، که امکان بررسی عمومی را فراهم کرده و اعتماد به فرآیند نظارتی را افزایش می‌دهد.
دکتر حبیب‌الله افشنگ: دستورالعمل‌های سختگیرانه/
آژانس FDA دستورالعمل‌هایی واضح را ایجاد کرده است که نشان می‌دهد چه چیزی تضاد است و چگونه باید با این موقعیت‌ها برخورد کرد.
این دستورالعمل‌ها به‌طور مرتب به‌روز می‌شوند تا چالش‌های جدید را در چشم‌انداز دارویی در حال تحول منعکس کنند.
نتیجه:
تضاد منافع یک چالش ذاتی در سازمان‌های نظارتی مانند FDA است، از طریق استراتژی‌های مدیریتی دقیق -مثل افشای اجباری، بررسی‌های کامل، برنامه‌های آموزشی، شفافیت عمومی و دستورالعمل‌ها و…- تلاش می‌شود تا تعهد به سلامت عمومی حفظ شود.
با پرداختن فعالانه به این تضادها، FDA نه‌تنها از فرآیندهای تصمیم‌گیری خود محافظت می‌کند، بلکه اعتماد عمومی را به توانایی خود در حفاظت از استانداردهای ایمنی و بهداشتی هم تقویت می‌کند.
درک این مکانیسم‌ها برای هر کسی که در تصمیمات FDA دخیل است یا تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد بسیار مهم است، زیرا این تصمیمات نشان‌دهنده تعهد آژانس به حفظ یکپارچگی است و طبعا روابط پیچیده در صنعت داروسازی را باید کنترل کرد.
✔️پس تضاد منافع وجود دارد، اما حتما بهتر است تنظیم‌گری شود.
/انتهای پیام/
