میزگردی پیرامون چالش‌های نقدینگی در صنعت داروی کشور/
اشاره: روی گشاده دکتر یحیی میرزایی و پای کار بودن؛ که ویژگی همکاران تماد است؛ موجب شد که این‌بار هم به بهانه چالش‌های نقدینگی، پای حرف‌های ایشان بنشینم، که حرف بسیاری از اهالی صنعت است؛ و نکاتی مهم از این دوره دارویی کشور را در دل خود ثبت و ضبط کرده.
در این میزگرد که در دفتر دکتر یحیی میرزایی، مدیرعامل شرکت تولید مواد اولیه داروپخش (تماد) انجام شده، علاوه بر خود دکتر میرزایی، مهندس عباس پیلتن (معاون مالی و اداری)، مهندس پروانه زارع (مدیر مالی) و مهندس علی میرزایی (مدیر تامین منابع مالی و اعتبارات) هم حضور داشتند.
زحمت دبیری این میزگرد با دکتر مهدی خلیلی، مدیر روابط‌عمومی تماد بود که با مناعت طبع، فرصت را برای مجموعه و همکاران خود فرام آورد.
***
فن‌سالاران: این روزها، یکی از سخت‌ترین روزهای صنعت داروی کشور است و در همه موضوعات مشکلاتی حادث شده که دامن برخی شرکت‌های بدون مسئله را هم گرفته است.
دکتر یحیی میرزایی: بله، اول، یک خدا قوت به شما و همکاران فن‌سالاران؛ که زبان گویای صنعت داروسازی شده‌اید؛ بگویم.
من قریب به 22 سال است که در صنعت دارویی کشور فعالم، دکتری شیمی آلی دارم، و از همان ابتدای کار هم در کارخانه تماد مشهد مشغول خدمت بوده‌ام. می‌توانم عرض کنم که تا به امروز چنین شکلی از صنعت را ندیده بودم، که این‌طور آشفتگی در کار بیفتد و بخشی هم دامن کسانی را بگیرد که نقشی در رخدادها ندارند.
شما بهتر می‌دانید که از اواخر سال ۱۴۰۲، مساله اصلی و حرف اول صنعت داروسازی، مشکل نقدینگی بوده است. همه اهالی صنعت دارویی مطلع‌اند و صداهای مختلفی هم از افراد مختلف بلند شده است؛ از ارگان‌ها، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی گرفته تا مدیران صنایع دارویی. ما انتظار داشتیم که متولیان امر زودتر عکس‌العمل نشان داده و در رفع چالش‌ها سریع‌تر اقدام کنند. اما به نظر می‌رسد هرچه جلوتر آمدیم مشکلات بیشتر شده و الان هم به جایی رسیده که صنعتگران حوزه دارو فریاد می‌زنند که به ما کمک کنید! خب! این چالش در آینده ممکن است تولید را هم با مشکلات مواجه سازد.
فن‌سالاران: حالا قطعا به موضوع برمی‌گردیم، تماد که اوضاعش همیشه خوب بوده است.
دکتر میرزایی: بله. به حمد الهی، شرکت تماد اوضاعش خوب است، اما ما هم از اوضاع متاثر می‌شویم به هر حال! باتوجه به اینکه در ابتدای زنجیره تامین قرار داریم، در اصل ما باید جزو اولین شرکت‌هایی باشیم که این فشار و این کمبود نقدینگی را حس کنیم؛ و حس هم میکنیم، اما تا الان سعی کرده‌ایم در درجه اول، به‌هیچ‌وجه مشکلات نقدینگی و مالی را متوجه همکاران خودمان نکنیم و آن‌ها این مشکلات را احساس نکنند، هرچند که همه از کلیت موضوع آگاه‌اند به‌طور کلی.
مع‌الوصف با پرداخت به موقع حقوق و مزایای کارکنان‌مان سعی کردیم خللی در روندها به‌وجود نیاید و آن‌ها صرفا دغدغه تولید را پی بگیرند. الان تعداد چک‌های برگشتی مشتریانِ ما؛ که غالبا هم از صنایع دارویی و صاحبان‌شرکت‌های صنایع داروسازی است؛ بیشتر شده و با ادامه یافتن این ماجرا، و عدم تزریق نقدینگی، شرکت‌های بیش‌تری هم داخل مشکلات خواهند شد.
فن‌سالاران: بله طبیعی‌است چون همه به هم در یکی از مفاصل مرتبط می‌شوند…
دکتر میرزایی: تماد تامین‌کننده حدود 20 درصد مواد موثره مورد نیاز صنعت دارویی کشور است و ابتدای زنجیره تامین قرار دارد. ما با مشتریان که شرکت های تولیدکننده محصول نهایی هستند هم مدارا کرده‌ایم و چک‌های سررسید‌شده‌شان را نگه داشتیم. انشالله که به‌زودی راه‌ها هموار شوند. نگرانی ما بیشتر در حوزه تولید است و اگر نتوانیم مواد اولیه‌مان را که خرید نقدی است، تامین کنیم، لاجرم تولید با چالش مواجه می‌شود و من امیدوارم که به آن نقطه نرسیم. البته این هشدار را قبلا دوستان داده‌اند؛ هم اعضای محترم سندیکای مواد اولیه و هم سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی و خودِ مدیران عامل اغلب شرکت‌های داروسازی در نشست‌هایی که با اصحاب رسانه داشتند، این موضوع را به کرات عنوان کرده و گفته‌اند خطر در کمین است…
مهندس عباس پیلتن:البته از حق نگذریم گه‌گاهی اراده‌هایی هم دیده می‌شود که برای حل مشکلات، ولی باز می‌بینیم که کار ناقص می‌مانَد و به سرانجام نمی‌رسد! مثلا فرض کنید که بعضی مواقع یک نقدینگی به دانشگاه‌ها تزریق می‌شود. دانشگاه‌ها به‌جای اینکه بیایند این وجه را در مسیر دارو هزینه کنند، صرف هزینه‌هایی می‌کنند که از دیدِ خودشان مهم‌تر است که عملا می‌توان گفت کار ابتر می‌ماند و به نتیجه مطلوب نمی‌رسد.
فن‌سالاران: این مشکل نقدینگی از کجا به وجود آمد؟ آیا تاریخ و زمانی دارد و عوامل آن چه بود؟
دکتر میرزایی: بخشی مهم از این مشکل نقدینگی به اجرای ناقص طرح دارویار برمی‌گردد.
طرح دارویار قرار بود بودجه‌ای را به داروخانه‌ها و صنعت داروسازی برگرداند و بلافصل عمل کند، اما اصطلاحا کامل انجام نشد و الان هم ناقص دارد انجام می‌شود. پس در درجه اول مساله بر سر دارویار است. مساله دوم به نظرم سیاست انقباضی بانک‌ها در ارائه تسهیلات بود. از یک طرف، شرکت‌ها در این چالش نقدینگی چک‌شان برگشت خورده، از طرف دیگر بانک هم قوانینی دارد که به دلیل چک برگشتی، نمی‌تواند تسهیلاتی ارائه کند! به همین نسبت و به صورت شبکه‌ای همه به هم وصل و گرفتار شده‌اند. یک قفل شدگی در تسهیلات بانکی پیش آمده، که ستاد تسهیل باید ورود کند. از طرفی فرآیند تخصیص ارز و تامین ریال هم چالش‌های خودش را دارد! این هم یک اختلال دیگر است که در فرآیند زنجیره تامین اثر می‌گذارد و…
فن‌سالاران: آیا ممکن است مشکلات آن‌قدر دامنه پیدا کند که گریبان شرکت‌هایی مثل تماد را هم بگیرد؟
دکتر میرزایی: همان‌طور که می‌دانید امسال شرکت تماد یک رشد خیلی خوبی در حوزه فروش و تولید در مقایسه با عملکرد سال ۱۴۰۲ داشته که در صورت‌های مالی شرکت به‌خوبی مشخص است. اما این مفهوم، دلالت کلی پیدا نمی‌کند! شرکت‌های هم‌گروهی ما در تی‌پی‌کو و خارج از گروه، تعهدات مالی‌شان را نباید نسبت به تماد به تعویق بیندازند. لذا اگر احیانا صدای ما از طریق رسانه شما قرار است که به مخاطبان برسد به همه همکاران و صنعت دارو عرض میکنیم که اگر تماد متوقف بشود، شما نیز متوقف می‌شوید. چون تماد به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد اولیه موثره دارویی کشور که بیش از ۲۰ درصد مواد اولیه مورد نیازِ صنعت داروی کشور را تامین می‌کند، اگر تولیدش با مشکل مواجه شود و دچار وقفه تولیدی شویم، یقیناً شرکت‌های تولیدکننده محصول نهایی هم با مشکل مواجه می‌شوند.
فن‌سالاران: بله خب، پیام‌تان واضح و درست بود.
دکتر میرزایی: موضوع بعدی مجوزهایی است که بعضا به برخی از شرکت‌ها برای واردات، چه داروهای برند و چه ژنریک داده می‌شود، این نکته مهم است که کیفیت مواد موثره دارویی هم در تماد و هم سایر شرکت‌های ماده اولیه ساز کشور بر اساس یک استاندارد جهانی یا فارماکوپه تولید می‌شود. ما توقع داریم که جلوی واردات محصولاتی که ما هم تولیدش میکنیم گرفته شود. ما با هزاران مشقت در چالش نقدینگی و چالش‌های تامین مواد اولیه، این‌ها را تولید میکنیم، و جریان “تولید” را سر پا نگه می‌داریم. چه معنایی دارد که به محصولاتی مانند متفورمین، استامینوفن، رزوواستاتین و سایر مواد موثره دارویی در کشور؛ که ما به‌موقع تولید و عرضه‌اش میکنیم؛ اجازه واردات می‌دهند؟ بر اثر واردات، برخی از این محصولات در بازار اشباع شده است.
فن‌سالاران: مزیت رقابتی شما مگر در کیفیت تولیدتان نیست؟
دکتر میرزایی: البته که مزیت رقابتی در کیفیت تولیدات ما هست، اما قیمت تمام شده واردات بعضا در برخی محصولات پایین‌تر است. واقع این است که آن شرکت چینی برای تولید مواد موثره نیاز به واردات مواد اولیه ندارد و خودش تامین‌کننده است. ولی در کشور ما مواد اولیه، بیشتر وارداتی است. بحث ما در واردات مواد موثره دارویی است که در کشورمان و با کیفیت بالا تولید می‌شود و حتما نیازمند حمایت است. اگر کیفیت مهم است، و نگاهی استراتژیک به حوزه دارویی و نظام سلامت داریم، باید از تولید داروی ایرانی حمایت کنیم. لااقل به مواد موثره دارویی که با کیفیت جهانی در کشورمان تولید می‌شود، اجازه واردات ندهیم.
فن‌سالاران: ما فکر می‌کردیم که مسئله واردات نباید شما را ناراحت کند!
دکتر میرزایی: در اصل همینطور بوده است. دوره وصول مطالبات که الان در صنعت دارو از شش ماه کمتر نیست، خودش چالش نقدینگی ایجاد می‌کند. شما فرض کنید وقتی محصولی را تولید می‌کنید 6 تا 9 ماه طول می‌کشد تا پول آن به شما برگردد (در خوش‌بینانه‌ترین حالت‌اش). شما چه وقت این پول را پرداخته‌اید؟ یک سال پیش! بنابراین خود این چرخه ایجاد چالش می‌کند.
از طرفی یک شرکت داروسازی وقتی می‌خواهد API را وارد کند با همین فرآیند مشابه ما مواجه است، یعنی دو سال بعد پولش برمی‌گردد. باید برود و تسهیلات بانکی با نرخ‌های بالا بگیرد و…
حالا حساب کنید همان ماده را اگر از داخل با قیمت بالاتر از تولیدکننده خارجی تهیه کنید باز هم به صرفه‌تر است، ولو با دو برابر قیمت خارجی. برای خرید ماده اولیه از کشور خارجی باید مبلغ نقد واریز شود، حداقل سه ماه طول می‌کشد که تولید شود، دو ماه حمل دریایی آن طول می‌کشد و…
پس اگر به جهت ملی نگاه کنیم، صنعت دارو باید خودش هوای خودش را نگه دارد و اگر شرکت‌های پایه را بخواهند با واردات ضعیف کنند، عملا ما متوقف و از گردونه خارج می‌شویم!
صورت‌های مالی ما شفاف است، سود ما در کدال و بورس کاملا مشخص است؛ که یکی از امتیازات شرکت‌های بورسی هم همین است؛ یعنی اتفاقا نباید فکر کنند که ما سودهای آن‌چنانی داریم و یا از قِبَل تولید کلی سود می‌بریم؛ نه؛ هزینه‌های تولید واقعا بسیار بالا است.
فن‌سالاران: تولید مواد اولیه یک افتخار ملی است. سه دهه قبل هم اصلا وجود خارجی نداشته در ایران. شما نسبت به این پدیده هیچ بدهی به هیچ جای دنیا ندارید. دارید به منافع ملی کمک می‌کنید و دردسر خرید و LC و غیره را هم که ندارید، خوشبختانه خودرو هم نیستید که بگوئیم آقاجان! اصلا نخواستیم، موادی تولید می‌کنید که امتحانش را پس داده، بنابراین متولیان امر قطعا باید از شما و جریان ملی تولید حمایت کنند.
البته این‌جا یک سوال هم مطرح می‌شود که آیا قبل از دارویار صنعت داروی ایران هیچ مشکلی نداشت و دارویار باعث این‌همه اتفاقات شد؟
دکتر میرزایی: الزاما نه، به‌خاطر صرفا دارویار نبوده است. ما یک حد آستانه و تحملی داریم. شاید وقتی که فشارها زیاد می‌شود آستانه تحمل در واقع به لبه مرزی خودش می‌رسد. دارویار کمک کرد که صنعت دارو زودتر با چالش مواجه شود. اگر دارویار درست اجرا می‌شد، شاید چالش‌های نقدینگی هم به این شکل پیش نمی‌آمد.
فن‌سالاران: ببینیم نظر مهندس پیلتن درباره موضوعات مطروحه چیست!؟
مهندس پیلتن: راست اینکه منابع داخلی و تامین‌کننده داخلی وجود ندارد که از تماد حمایتی کند. 70 درصد از خریدِ شرکت ما هم خارجی است، یعنی باید نقد پرداخت کنیم. آن ۳۰ درصد باقیماندۀ خرید هم که داخلی است خرید بورسی، و آن‌هم نقدی است، خرید اکثر حلّال‌ها بعلاوه مواد شیمیایی که داریم اکثرا از صنایع شیمیایی و وزارت دفاع تامین می‌شود که آن‌ها نهایتا چک یک ماهه بگیرند و اقلام بسته‌بندی هم همینطور. کار تامین نقدینگی واقعا در شرکت های ماده اولیه ساز بسیار دشوار است. این موضوع را مقایسه کنید با شرکت‌های پخش که اصلا واردات ندارند و خیال‌شان راحت است که جنس در انبارشان موجود است.
شرکت‌های پخش هم باید با عنایتی بیشتر به چرخه نقدینگی شرکت‌های ماده اولیه‌ساز و محصول نهایی بنگرند. در زمانی که بیمار دنبال دارو است، آیا من نوعی باید فقط به فکر تجارت و سود باشم که مکمل بخرم که مکمل را نقدی تسویه کنند و بعد مکملی که نقدی تسویه کردند در انبار پخش بماند و الان به زمان امحا برسد؟ آیا این درست است؟ دکتر میرزایی گفتند دوره وصول مطالبات 9 ماهه است! اما من عرض می‌کنم که خیلی این دوره فراتر رفته و شما داروسازی را پیدا کنید که دوره وصول مطالباتش زیر ۴۰۰ روز باشد! در داروسازی‌ها هم همین موضوع هست؛ یک ساله، چهارصد روزه! شما بروید و از همان داروسازی‌ها سوال کنید. در صورت‌های مالی‌شان هم هست، در گزارشات تفصیلی که در کدال می‌گذارند. شما شفاف می‌توانید دوره وصول مطالبات‌شان را ببینید. بنابراین با این وضعیت دوره وصول مطالبات و 70 درصد خریدهای نقدی شرکت اصلا نمی‌توانیم حرکت کنیم. شما اگر بخواهید با حال تولید، حال صنعت را خوب کنید باید چرخه نقدینگی را سامان دهید به‌ویژه اینکه در ابتدای زنجیره تامین که شرکت‌های ماده اولیه‌ساز هستند، نگاهی ویژه حاکم شود. چرخه نقدینگی در شرکت‌های ماده اولیه‌ساز باید توان پاسخ به تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید را پیدا کند. اکنون این چالش‌های ایجاد شده، عرصه را بر همه تنگ کرده و اگر با همین دست‌فرمان جلو برویم این مساله گریبان‌گیر خط تولید هم خواهد شد.
فن‌سالاران: پس آستانه تحمل شما هم پایین آمده!
مهندس پیلتن: بله خب؛ همه از هم متاثرند. از طرفی تنظیم نقدینگی با تخصیص ارز هم هست که خودش بحثی مفصل است. ما نمی‌توانیم نقدینگی را ذخیره کنیم و منتظر تخصیص ارز باشیم. چنین چیزی محال است و نهادهای نظارتی بر آن اشکال وارد می‌کنند. مثلا اگر ۲۰ میلیون دلار بخواهم تخصیص بگیرم یک‌دفعه بعد از سه ماه، ۵ میلیون دلار می‌آید و ۴۵ روز هم وقت هست که این کار را انجام دهیم. کدام شرکت دارویی را سراغ دارید که ظرف 45 روز بتواند ریال ۵ میلیون دلار را تامین کند و ۵ میلیون دلار خرید ارز بزند!؟ سازمان‌های نظارتی اساسا اجازه ذخیره نقدینگی را نمی‌دهند. بنابراین اگر ارز هم به‌موقع تخصیص یابد، می‌توان به‌موقع هم نقدینگی را مدیریت کرد و در نتیجه در تامین به‌موقع مواد اولیه درست حرکت کرده و… ، ولی اگر ارز به موقع تخصیص نیابد، چرخه، معیوب و ناقص خواهد شد. این موضوع نیز در چالش نقدینگی مداخله دارد.
فن‌سالاران: اساسا شرایط مطلوب شما کجاست و چیست!؟
دکتر میرزایی: چالش‌های صنعت دارو یکی دو تا نیست! ما این‌جا بحث نقدینگی را گفتیم. ولی یکی دیگر از مشکلات، بحث قیمت‌گذاری دستوری است. قیمت‌گذاری دستوری، هم در حوزه مواد اولیه و هم در حوزه محصولات نهایی، مشکل‌ساز شده است. مثلا در حوزه ماده اولیه، از زمانی که ایده یک محصول جدید در ذهن یک محقق شکل می‌گیرد تا زمانی که می‌خواهد وارد بازار بشود، زمان زیادی طول می کشد. ایده تولید ماده اولیه جدید را با سختی‌های خاص خودش، به بخش تحقیق توسعه می‌بریم و آن‌جا نتیجه می‌گیریم و بعد به واحد نیمه صنعتی (پایلوت) می‌بریم و آن‌جا هم نتیجه می‌گیریم و در مقیاس صنعتی پیش می‌بریم. سه بچ صنعتی تولید میکنیم، آزمایشات پایداری تسریع شده و طولانی‌مدت را هم باید طی کند تا اینکه سرانجام وارد بازار شود. وارد بازار که شد بعد از دو سال تازه می‌بینیم قیمتی که سازمان غذاودارو تعیین کرده به‌صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد. لذا این بحث قیمت‌گذاری دستوری هم باید مدیریت شود.
فن‌سالاران: چه اتفاقی بیافتد این وضعیت درست می‌شود!؟
دکتر میرزایی: اولا که باید ارز به‌راحتی در دسترس باشد، ریال در دسترس باشد. ریالی که می‌گویم در دسترس باشد منظورم برگشت پول به صنعت دارو است که باید راحت و روان صورت بپذیرد. ما که ردیف بودجه دولتی نداریم، توقعی هم نداریم تا به ما بودجه دولتی بدهند. ما می‌گوییم پول خودمان را که با زحمت کارگرِ ما در شرایط سخت تولید کرده، برگردانید. محصول دارد تولید و روانه بازار می‌شود و ما داریم مشکلات کمبودهای دارویی را جبران میکنیم، ریال خودمان را -حداقل- به چرخه تولیدمان برگردانید.
مهندس پیلتن: اصلا اگر پول خودِ ما به ما برگردد ما این نوید را می‌دهیم که تماد دچار جهش‌هایی بسیار خیره‌کننده در توسعه شود. ما فرصت برای توسعه پیدا میکنیم. توسعه محصول، توسعه بازار، توسعه زیرساخت‌های‌مان. ما الان در پروژه‌ها به‌دلیل مشکلات نقدینگی متوقف شده‌ایم! خب وقتی من مشکل نقدینگی دارم اولویتم تامین ماده اولیه‌ام است تا پرداختن به پروژه و توسعه. الان من بودجه‌ای برای توسعه و عملیات پروژه‌ها ندارم.
فن‌سالاران: بد نیست نظر مهندس پروانه زارع را هم بشنویم.
مهندس پروانه زارع: من ۲۰ سالی است که در تماد مشغول هستم. همیشه به مو رسیده، ولی پاره نشده است. حالا خدا را شکر الان که وضعیت تماد نسبت به سایر شرکت‌های ماده موثره خوب است. زمانی‌که آقای دکتر میرزایی و آقای پیلتن سکان را به‌دست گرفتند وضع ما خیلی بدتر از الان بود. می‌توان گفت که تا این‌جا تماد خوب مدیریت شده است. الان هم به‌دلیل اینکه به شرکت‌های گروه خودمان کمک کردیم، وارد چالش نقدینگی شدیم؛ وگرنه…
ما مواد موثره دارویی را فروخته‌ایم و بعضا هم بیش از یک سال است که مطالبات‌مان وصول نشده است! یعنی عملا مثل این است که ما تسهیلات گرفتیم، این پول را آوردیم مواد اولیه مورد نیاز تولید را خریدیم، واردات کردیم، پنج تا شش ماه بعد به دست ما رسیده، دو ماه بعد به محصول تبدیلش کردیم و فروختیم و ریالی دریافت نکردیم. چون شرکت‌های خریدار، از گروه بودند و به نوعی اگر حمایتی را انجام دادیم درون‌گروهی و سینرژی به‌حساب می‌آمده است. خب! ما انتظار داریم که این شرکت‌ها هم در تسویه‌حساب‌هایشان سرعت عمل به خرج دهند. چرا که اگر بخواهیم چرخه تولید مواد اولیه را روی ریل نگه داریم، همان‌طور که دکتر میرزایی و مهندس پیلتن به‌درستی اشاره کردند، باید چرخه نقدینگی شرکت‌های ماده اولیه‌سازی چون تماد را حفظ کنیم.
مهندس پیلتن: یکی دیگر از عارضه‌های شرکت‌های محصول نهایی جایزه دادن است. وقتی دست و مشتاق زیاد می‌شود، و برای جذب مشتری به‌اش جایزه می دهند، داستان همین می‌شود که الان است!
از مدیرعامل یکی از این شرکت‌ها پرسیدم: آیا این ماده‌ای که دارید تولید می‌کنید، با جایزه‌ای که می‌دهید، سودی هم برایتان دارد!؟ برای ما که به‌عنوان مولد اصلی ماده موثره هستیم، مطلقا نمی‌‌صرفد جایزه هم بدهیم. ایشان پاسخ داد: «ما در آن ماده و محصول ۵۰ درصد در زیانیم»! باورتان می‌شود!؟ گفتم شما به زیان می‌فروشید!؟ گفت: بله به زیان می‌فروشیم، وگرنه که بازار را از دست خواهیم داد!
می‌بینید!؟ خب این چه کاری است؟ چرا این موضوعات از بالا مدیریت نمی‌شود؟ کل سبد مثلا نیاز کشور ۵ میلیون است. یک میلیون برای شرکت ما، یک میلیون برای شرکت شما، یک میلیون برای فلان شرکت، چرا باید بیاییم و جایزه هم بگذاریم و با ۵۰ درصد زیان بفروشیم؟ که چه بشود!؟
فقط همین هم نیست و به این‌جا هم ختم نمی‌شود. مثلا در مورد آموکسی‌سیلین. من یک زمان در پخش بودم اصلا آموکسی‌سیلین نقدی بود. الان آموکسی‌سیلین را دارند با جایزه می‌دهند و شرکت‌های داروسازی و شرکت‌های پخش زیاد شده‌اند و این‌ها همه آسیب زننده است. شما وقتی جایزه می‌دهید، نقدینگی خودتان را تحت تاثیر قرار می‌دهید. در واقع این داروخانه‌ها هستند که از این موضوع منتفع می‌شوند. حالا یک بخشی برمی‌گردد به جایزه‌های خیلی سنگینی که داده می‌شود، سود شرکت‌های داروسازی را پایین آورده و نقدینگی‌شان را تحت تاثیر قرار داده و از همه مهم‌تر اینکه عایدی از بازار هم نداشته‌اند.
فن‌سالاران: خوب است از منظر مدیریت منابع هم ببینیم که نظر مهندس میرزایی چیست!؟
مهندس علی میرزایی: بله، فکر می‌کنم الان ما در تماد چیزی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان طلبِ حال‌شده داریم و اگر این مبلغ را دریافت کنیم، دیگر نیازی به تسهیلات هم نداریم. همچنان داریم حقوق‌ها و مزایا را به‌موقع پرداخت میکنیم و همه کارکنان هم درایت لازم را دارند و می‌بینند که حال صنعت خوب نیست، و از حس مسئولیتی که وجود دارد، قدردانی می‌کنند. راستش! اگر ما را به حال خودمان بگذارند و شرکت‌ها تعهدات‌شان را انجام دهند، ما هرگز مشکل نقدینگی نخواهیم داشت. من در بخش خزانه‌داری فعالم، و فکر می‌کنم هفته‌ای چهار پنج تا نامه از شرکت‌ها داریم که درخواست داده‌اند تا چک‌های‌شان را به بانک نبریم. قبلا و گاهی چک‌های سه، چهار میلیارد تومانی‌شان برگشت می‌خورد، الان رسیده‌اند به زیر 200، 300 میلیون تومان! در این سال‌ها که در صنعت دارویی بوده‌ام، هرگز چنین وضعیتی را از شرکت‌ها ندیده بودم. ولی من عرض می‌کنم که با تمام مشکلاتی که الان در صنعت وجود دارد، باید کوشید که این مشکلات به لایه‌های پایین‌تر نرسد. کارگران و کارکنان به حدّ کافی مشکلات اقتصادی و روزمره دارند و دلیلی ندارد که ما بخواهیم بار مشکلات چالش نقدینگی را روی دوش آن‌ها بیندازیم.
دکتر میرزایی: حقیقتا عملکرد تماد در بحث سودآوری در میان شرکت‌های گروه و ماده موثره‌ساز بورسی، ویژه است و ما حرف‌هایی برای گفتن داریم. ،تماد شرکت اول ماده‌اولیه‌ساز بورسی شده است. شرکت دوم هلدینگ تی‌پی‌کو در سودآوری نسبت به سال گذشته است، و من احساس می‌کنم پتانسیل تماد و کارکنان تماد، هنوز بسیار بیشتر از این است. ما توان بالایی داریم.
فن‌سالاران: چرا این توانمندی را در صادرات بیشتر متمرکز نمی‌کنید؟
دکتر میرزایی: در این حوزه نیز ما با چند چالش مواجه‌ایم. چالش اول این است که نهادهای حاکمیتی متولی، قیمت مواد اولیه نارکوتیک را افزایش داده‌اند؛ آن‌هم یک افزایش 3 برابری! این افزایش قیمت مواد اولیه نارکوتیک، صادرات‌مان را که بیشتر در حوزه مواد موثره نارکوتیک است تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و ما توقع داشتیم که برای صادرات از ما حمایت کنند. یعنی قیمت مواد اولیه پایه را ثابت نگه دارند. این در صورتی است که بخشی از سود شرکت در حوزه صادرات است، با کاهش صادرات لاجرم سود شرکت نیز پایین می آید.
چالش دوم، افت کیفیت و ناخالصی مواد اولیه نارکوتیک است که موجب شده استحصال آلکالوئیدها از مواد پایه پایین بیاید و به همین نسبت هزینه‌های عملیات تولیدمان را بالاتر می‌برد و ما کماکان باید کیفیت را حفظ کنیم و با بهترین و بالاترین کیفیت محصول را به بازار عرضه کنیم و این هزینه‌های ما را خیلی افزایش می‌دهد.
یکی از راه‌های خروج از این چالش، صدور مجوز کشت گیاهان نارکوتیک است که متولیان امر با این پیشنهاد هم مخالفند و مجوز کشت نمی‌دهند.
مسئولان امر اگر می‌خواهند صنعت داروهای نارکوتیک کشور در تراز جهانی حفظ شود و در بازارهای جهانی رقابت کنیم و حرفی برای گفتن باشد، باید هم به جهت شناسنامه‌دار شدن محصولات، اجازه کشت بدهند و هم به جهت بالا رفتن میزان آلکالوئیدهای مواد پایه که در این موضوعات هم با چالش مواجه هستیم. حرف امروز من به یادتان باشد. اگر مجوز کشت به شرکت‌های نارکوتیک‌ساز داده نشود، در آینده‌ای نه چندان دور، در تامین داروهای ضروری برای بیماران در داخل کشور نیز با چالش‌هایی جدی مواجه خواهیم شد.
فن‌سالاران: البته با عنایت به تغییراتی که در منطقه به‌وجود آمد، این حرفی درست است و آن نقش پیشین افغانستان گویا از گذشته کمرنگ‌تر شده است و طبعا باید فاعل به داستان بود تا اینکه اتفاقی، منتظر کشفیات و چه و چه و چه…
مهندس پروانه زارع: من با اجازه می‌خواهم به یکی از بحث‌های مهم درباره شفافیت مالی که توسط همکاران امور مالی شرکت انجام می‌شود، و گزارش‌های منظم برای کدال هم بپردازم.
به‌نظرم تماد را از برای این اذیت می‌کنند که خیلی شفاف است. ما داریم اطلاعات‌مان را به‌صورت شفاف به اطلاع سهام‌داران‌مان می‌رسانیم. برای شفاف‌سازی هم یک سری دستورالعمل‌های حاکمیتی شرکتی وجود دارد که طبعا رعایت میکنیم. سال گذشته هم توانستیم از حسابرس‌مان گزارشی بگیریم که تقریبا از ۳۱ موضوع اِشکالِ حسابرسی در سال ۱۴۰۲ به تعدادی اندک اِشکال حسابرسی رسیده بودیم که شستا هم بابتِ این موضوع، لوح تقدیری به شرکت تماد اعطا کرد. بحث دیگر مالیات است. ما دقیقا اصول حسابداری را رعایت میکنیم. از طرف اداره مالیات یا سازمان تامین اجتماعی خیلی اختلاف هزینه‌ای نداریم که آن‌ها بیایند و رسیدگی کنند. با آن‌چه که خودمان در دفاترمان داریم، شناسایی میکنیم و این در حوزه‌های مربوطه، واقعا یک آرامش خاطر به آدم می‌دهد.
به قول آقای مهندس پیلتن هر شرکتی که می‌خواهد بازار را از دست ندهد و رقابت کند، بالاخره پنهانی کارهایی انجام می‌دهد (از جمله همین کارت بانکی دادن‌ها) و خب، همین‌کارها باعث افزایش هزینه‌های شرکت‌‌شان می‌شود. ما در تماد احتیاجی به این کارها نداریم، ترجیح‌مان شفافیت داشتن در امور است، سخت است اما رضایت داریم.
فن‌سالاران: مشکل وام و اعتبارات بانکی چه!؟
مهندس پیلتن: تا الان که نیازی به وام نداشتیم ولی الان دیگر داریم. در سال‌های گذشته نیز تسهیلاتی قابل توجه نگرفته بودیم. ولی الان هم که می‌خواهیم وام بگیریم، همه بانک‌ها قفل هستند.
فن‌سالاران: ما در داخل، خودمان خودمان را تحریم کرده‌ایم! شگفتا که خودتحریمی هم به دایره اعمال‌مان افزوده شده است!
مهندس پیلتن: دقیقا. حالا شما بانک را کنار بگذار. خودتحریمی که درباره‌اش می‌گویید الان به حذف ارز ترجیحی رسیده است. می‌دانید چه نقدینگی از شرکت‌ها مخصوصا تماد می‌بَرد؟ ما چون ۷۰ درصد واردات داریم شرکت را زمین‌گیر می‌کند. شما حساب کنید ارز ۴۲۰۰ تومانی شده ۲۸ هزار تومان! چند برابر؟ ۶ برابر. یک ماده اولیه ای را وارد کردیم، ترخیص و تولید شد. قیمت‌گذاری و فروخته شد. الان می‌گویند شما مابه‌التفاوت نرخ ارز را باید بدهید. عجبا! محصول با همان ارز 4200 تومانی تولید و فروخته شده و مصرف‌کننده هم مصرف کرده است و تمام شده؛ حالا از ما مابه‌التفاوت می‌خواهند! والله این از لحاظ شرعی هم اِشکال دارد. مگر داروخانه‌دار می تواند مابه‌التفاوت محصول را از مصرف‌کننده بگیرد؟ این رویه در خلاف جهش و مخالف با حمایت از تولید است و کمر شرکت‌ها را می شکند.
ما به صورت مستمر جلسه وصول مطالبات داریم، به دنبال تسهیلات هم هستیم ولی بانک‌ها سیاست انقباضی در پیش گرفته‌اند! کلا بانک‌ها باید تسهیلات و سیاست موازی‌شان را برای صنعت دارو راحت‌تر بگیرند و تسهیلات بدهند. ستاد تسهیل هم باید کمک کند تا مهلت‌های خوبی را سریع به شرکت‌ها بدهند؛ و داستان را به چک برگشتی و غیره و ذالک وصل نکنند. پول باید به چرخه صنعت دارو از طریق سازمان برنامه و بودجه، اعتبارات مربوط به دارویار و دانشگاه‌ها برگردد و صنعت دارو بتواند سرپا بایستد.
فن‌سالاران: یکی از گلوگاه‌های بودجه دارو دقیقا همین دانشگاه‌های علوم پزشکی است! الان نهادها و سازمان‌های کشور به‌طور کلی می‌گویم – نه فقط در دارو- فربه شده‌اند و بخش اعظم بودجه‌ها را صرف نگهداری دستگاه و مکانیسم‌های هزینه‌برشان می‌کنند! پول می‌آید به دانشگاه و در هزینه‌های جاری ذوب می‌شود… !
دکتر میرزایی: پول دارو اگر به دارو تزریق شود، مشکلات مرتفع خواهد شد. مگر می‌توان با دارو شوخی کرد!؟
من می‌توانم فیلم نسازم، ولی خط تولید استامینوفن نباید تعطیل شود. تولید محصولاتی چون استامینوفن و متفورمین برای کشور کلیدی است و تماد به‌عنوان تامین‌کننده ماده موثره آن، سودی از تولید آن نمی‌برد؛ و صرفا برای مسئولیت‌های اجتماعی‌اش است که به تولید آن همت می‌گمارد. ماده اولیه همین استامینوفن نیاز به واردات دارد و واردات هم به‌صورت نقدی است. بنابراین با همه فشار و چالش نقدینگی، تماد خط تولید استامینوفن را در طول بیش از 20 سال گذشته تعطیل نکرده است.
فن‌سالاران: سپاسگزارم از همه عزیزان و حرف آخر این میزگرد…
دکتر میرزایی: سال ۹۲ و سال ۹۸ از بهترین سال‌های تماد بوده است. آن موقع تحریم‌ها شدت داشت، جلوی واردات را هم گرفته بودند و همه مواد موثره از داخل تامین می‌شد یعنی کسی نمی‌توانست واردات انجام دهد. اما الان واردات آزاد شده یعنی هر کسی می‌تواند واردات انجام دهد. به‌خاطر همین واردات هم هست که برای تماد چالش ایجاد شده، و واقعا دیگر پول به تماد برنمی‌گردد. طرف می‌رود و جنس را خیلی راحت می‌آورد؛ پوسته یک چیز است و داخل یک چیز دیگر. خیلی از این موارد نیاز به نظارت‌هایی بیشتر دارد. شما جلوی واردات را بگیرید، آن وقت ببینید شرکت‌های ماده موثره‌ساز چقدر رشد و توسعه پیدا می‌کنند.
تماد ظرفیت‌هایی فراوان در تامین مواد موثره دارویی دارد و لازم است که متولیان امر نیز به شرکت‌های ماده موثره‌ساز میدان بدهند تا ماده مورد نیاز را به قیمت مناسب در اختیار شرکت‌های محصول نهایی قرار دهند.
/انتهای پیام/
