شتاب بخشیدن بی‌دلیل به یک خطا/
دکتر عباس یوسفی: آیین‌نامه «عرضه و حمل دارو از طریق سکوهای اینترنتی» اردیبهشت امسال ابلاغ و به‌صورت آزمایشی اجرایی خواهد شد؛ به گفته مسئولان وزارت بهداشت فعالیت سکوهای اینترنتی تنها در حوزه حمل دارو و با نظارت سازمان غذاودارو صورت می‌گیرد.
*
عرضه اینترنتی دارو اگر قرار است رخ دهد (و اگر تاکنون و با شتاب رخ نداده باشد!) باید داروخانه‌محور باشد و داروساز، محور آن شود. لازم است که عرضه و حمل دارو توسط داروخانه و به‌صورت تخصصی صورت پذیرد تا منافع بیماران و نظام سلامت کشور به‌خوبی حفظ شود، و نه اینکه پلتفرم‌محور (سکوهای اینترنتی) شود و ته‌اش هم کسی زیر بار مسئولیت‌های آن نرود!
امروزه با پیشرفت فناوری‌ها و ورود آن به بخش‌های مختلف زندگی، ناچار به استفاده از آن در همه‌ی بخش‌های اجتماعی شده‌ایم که عرضه دارو نیز از این موضوع -گویا- مستثنی نخواهد بود. اما استفاده از تکنولوژی باید مبتنی بر منطق باشد؛ مثلاً به‌رغم تکنولوژی بالای یک خودروی سواری مثل بنز s500 نمی‌توان از آن برای شخم زدن استفاده کرد و یا نمی‌شود از یک تراکتور با بالاترین تکنولوژی برای جابه‌جایی مسافر بهره‌ای برد. این‌ها مطلقا عاقلانه نیست؛ در حقیقت باید اذعان کرد که نحوه‌ی استفاده از تکنولوژی مهم‌تر از پيشرفته بودن آن تکنولوژی است.
مسائلی مختلف مانند امنیت اطلاعات، ضمانت‌نامه‌های قانونی و یکپارچگی سامانه‌های اینترنتی، تخصص‌محوری در این زمینه را در اولویت قرار می‌دهد.
اکنون سامانه‌هایی مانند «سیب» و «تی‌تک»، وجود دارد که می‌توان با ادغام کردن این سامانه‌ها و همچنین نسخه‌های الکترونیک، این موضوع را ساماندهی کرد و نیازی به ورود پلتفرم‌های (سکوها) غیر تخصصی نیست. سامانه مورد نیاز برای اجرای این آئین‌نامه می‌تواند از طریق وزارت بهداشت ایجاد شود و همه‌ی داروخانه‌ها در این طرح، می‌توانند به یک شبکه واحد متصل شوند تا دارو با روش‌های مطمئن و استاندارد به بیماران تحویل داده شود؛ و محرمانگی‌های لازم، داروخانه‌محوری و داروسازمحوری حفظ و مسائل تخصصی به‌طور کامل لحاظ شود.
طبق قانون تجارت الکترونیک هرگونه توزیع و عرضه دارو در بستر اینترنت ممنوع است، بنابراین با توجه به اقتضای شرایط موجود و تدوین آئین‌نامه‌هایی مانند عرضه و حمل دارو از طریق سکوهای اینترنتی باید مفاد قانونی مرتبط و متناسب با صلاح سلامت جامعه تدوین شود؛ که شوربختانه باید گفت، آئین‌نامه تنظیم شده‌ی فعلی دارای ایرادات بسیار و گاها متناقض هم است.
بعلاوه کمیسیون اصل نود در دوره پیشین مجلس باید پیگیر ترک‌فعل‌هایی می‌بود که تاکنون در عدم رعایت قانون و عدم برخورد با پلتفرم‌ها رخ داده بود، نه اینکه در جایگاه حامی پلتفرم‌های اینترنتی تجارت‌محور قرار می‌گرفت. ما به‌عنوان بخشی از جامعه داروسازی کشور از مجلس آتی می‌خواهیم که به این نکته، ورودی منصفانه کند و از رویه‌ی مجلس قبلی جدا فاصله بگیرد، زیرا جامعه داروسازی کشور از آن تصمیمات رضایتی نداشتند.
برخی تخلفات در بستر اینترنت مانند تبلیغ دارو یا فروش داروهای با شرایط خاص بدون نسخه، اگر توسط داروخانه‌ای رخ دهد، طبعا آن داروخانه پلمب می‌شود (مثلا فروش داروی سقط جنین)، اما نه تنها هیچ برخورد جدی با این قبیل تخلفات در فضای مجازی صورت نگرفته است، بلکه گویی آن‌ها را کلا نادیده و مستثنی گرفته‌اند، دوگانگی‌های موجود در این زمینه‌ها، واقعا شگفت‌انگیز است.
از طرفی بیمه‌ها اصرار دارند که داروخانه‌ها مکلف و موظف به احراز هویت در هنگام فروش و تحویل دارو هستند، اما اینکه چگونه این کار توسط سکوهای اینترنتی انجام خواهد شد، جای سوال دارد و چرا این مسائل برای پلتفرم‌های تجارت‌محور لحاظ نمی‌شود و حتی اشاره‌ای هرچند ضمنی به آن نمی‌کنند، ابهامات این موضوع را بیشتر می‌کند!
سکوهای اینترنتی، «فروش‌محور» هستند، این قبیل سکوها با موضوعات مختلف از دیدگاه ضرر و فایده برخورد می‌کنند، اما اگر این کار به‌صورت داروخانه‌محوری پیش برود، مسیری خطی و مستقیم برای ارائه خدمات و محصولات بدون هرگونه واسطه غیر تخصصی وجود خواهد داشت، که سلامت بیمار در آن در اولویت خواهد بود.
هدف اصلی سرمایه‌گذاری در هر جامعه‌ای باید ایجاد رفاه اجتماعی، ارتقای سلامت، امنیت، امید و اعتماد باشد و هدف اصلی فناوری نیز، سرعت بخشیدن و تسهیل به این امور است؛ اما همگان نیک می‌بینند که پرسش‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد؛ از آن جمله:
آیا تاکنون سکوهای اینترنتی به این شکل عمل کرده‌اند؟
آیا فعالیت آن‌ها در عرضه و حمل دارو باعث افزایش امنیت اطلاعات بیماران و همچنین امنیت شغلی فعالان و شاغلان در داروخانه‌ها خواهد شد!؟
آیا پلتفرم‌ها قرار است بر مشاغل حوزه‌ی دارو بیفزایند؟
آیا پلتفرم‌ها موجب افزایش امنیت اطلاعات بیماران خواهند شد؟
آیا پلتفرم‌ها باعث افزایش امنیت شغلی شاغلان در داروخانه‌ها می‌شوند؟
آیا پلتفرم‌ها که مدتی خلاف قانون در حوزه‌ی دارویی فعالیت داشته‌اند، اعتمادی ایجاد کرده‌اند!؟
آیا کمیسیون اصل نود (مجلس پیشین) به‌دنبال نظارت‌زدایی از وزارت بهداشت و درمان بود؟
آیا ورود پلتفرم‌های تجارت‌محور، برای ارتقای درآمد صاحبان پلتفرم‌ها طراحی شده است یا برای ارتقای سلامت؟ در طول این مدت که فعالیت غیر مجاز داشته‌اند کدام را ثابت کرده‌اند؟
آیا ورود پلتفرم‌های چند ملیتی (با واسطه و بی واسطه) در حوزه سلامت، برای امنیت و سلامت آحاد جامعه مفید خواهد بود؟
آیا تخفیف برای مکمل‌های دارویی جزو تبلیغات محسوب می‌شود یا … ؟
آیا تخفیف در خرید دارو باعث ترغیب به خرید آن دارو یا مکمل می‌شود یا… ؟
آیا پلتفرم‌هایی که اینک همین تخفیفات را به هر دلیلی ارائه داده‌اند مسئولیتی را پذیرفته‌اند؟
چه جرایمی برای پلتفرم‌ها در نظر گرفته شده است؟
تبلیغ، ترویج، فروش مواد مخدر و مشابه آن در تمام دنیا جرم است؛ آیا پلتفرم‌های اینترنتی تجارت‌محور در ایران این موارد را به فروش رسانده‌اند؟ و اگر بله! چه مجازاتی برای آن‌ها لحاظ شده است؟
آیا فروش داروی سقط جنین جرم است؟
آیا برای پلتفرم‌های اینترنتی تجارت‌محور در این مدت، که داروهای سقط جنین را به فروش رسانده‌اند، احکامی صادر شده است!؟
کمیسیون اصل نود (مجلس پیشین) با این متخلفان و تارکان فعل در این زمینه چه برخوردی داشته است؟
پلتفرم‌ها چه فیلترینگی برای جلوگیری از این موارد دارند؟
می‌دانیم که کسب‌وکارهای پلتفرمی (مشخصاً: پلتفرم‌های چندوجهی) در تولید محصول هیچ تخصصی ندارند، بلکه ارزش‌آفرینی آن‌ها، الزاما در این است که می‌توانند عرضه‌کننده و تقاضاکننده را به یکدیگر برسانند و بستری برای تعامل، معامله یا مبادله میان آن‌ها خلق کنند. یعنی «تطبیق دادن» یا «Matching». این ایجاد تطبیق، سابقه‌ای طولانی دارد و برای ما بسیار آشناست؛ در حقیقت این روش، همان شیوه‌ی بنگاه‌داری‌است؛ بنگاه املاک یا بنگاه خرید و فروش خودرو!
آیا قرار است پلتفرم‌ها نقش تطبیق‌دهنده (Matchmaker) را بر عهده بگیرند!؟ فرض که چنین باشد، آن‌وقت کلی تفاوت وجود دارد و یکی از آن همه تفاوت، تجمیع اطلاعات بیماران، بیمه‌های تأمین اجتماعی، خدمات درمانی، نیروهای مسلح ، بیمه‌های تکمیلی همچون ایران، دی، دانا و… سامانه‌های مهمی چون تی‌تک، HIX سازمان غذاوداروی کشور جهت صحت‌سنجی، اطلاعات پزشکان، ثبت احوال، موقعیت مکانی همزمان پزشک، داروخانه، بیمار و… داده‌های موجود در داروخانه‌ها، داده‌های کامپیوترهای پزشکان، موجودی دارویی هر داروخانه و بنابراین موجودی دارویی کل داروخانه‌های کشور و… را در بر می‌گیرد و البته استفاده از این اطلاعات جامع و رایگان در موقع لزوم و برای فروش و کسب درآمد بیشتر.
می‌بینید!؟ این کار، بسیار قدیمی و باسابقه است.
اما اتفاقی که در عصر دیجیتال افتاد، این بود که عملیات تطبیق دادن به کامپیوتر و الگوریتم سپرده شد و فرصتی برای مقیاس‌افزایی پدید آمد.
نکته دیگر اینکه سکوها به‌طور مداوم به‌دنبال ایجاد و جذب مخاطب بیشتر به هر روشی هستند، در حالی‌که پایپ‌لاین‌ها این اجازه را ندارند. مثلاً در حوزه دارویی این امر تحت نام تجویز القایی و القای مصرف بی‌رویه به نوعی جرم محسوب می‌شود و خلاف سیاست‌های بالادستی نظام است.
اگر هم قرار شده پلتفرم‌ها برای مصرف دارو توسط مردم و آحاد جامعه الگوریتم ایجاد کنند، از آن‌جا که در تمام دنیا دارو یک کالای راهبردی (استراتژیک) است، لذا مقرراتی ویژه برای آن وجود دارد، و نمی‌توان به‌سادگی در مورد عرضه دارو توسط پلتفرم‌های اینترنتی تجارت‌محور مقررات زدایی کرد تا آن‌ها بتوانند به هر طریقی وارد عرصه‌ی سلامت آحاد جامعه شوند؛ و این‌جا هم یک نقطه ابهام را شاهدیم!
بیائید به‌فرض تصور کنیم که یک پلتفرم بخواهد با تمام ابزارهایی که در اختیار دارد، یک کمبود دارویی کاذب ایجاد کند؛ آیا می‌توان با التهاب‌آفرینی فوق مقابله کرد!؟ سابقه ی پلتفرم‌ها در التهابات گذشته را که دیده‌اید؟ آن‌ها به التهابات دامن زدند یا از آن دوری کردند!؟
امید است در این زمینه‌ها، آن‌قدر با درایت و تدبیر رفتار شود تا از بروز معضلاتی مانند برخی سوء استفاده‌ها، تجارت‌محورشدن، حذف تخصص‌محوری، کمبود دارویی کاذب و التهاب آفرینی احتمالی و… جلوگیری شود.
/انتهای پیام/
