درباره صادرات دارو و اما اگرهای آن/
دکتر مسعود کیهان: هفتمین نمایشگاه توانمندی‌های صادارتی ایران، ایران‌اکسپو 2025 چند روز قبل در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران برگزار شد. در این نمایشگاه تعدادی از شرکت‌های دارویی کشور نیز توانمندی‌های صادراتی خود را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دادند. در بازدید از غرفه‌ها و گپ‌وگفتی که با تعدادی از مدیران صادرات شرکت‌های دارویی داشتم، اغلب بر اولویت قرار گرفتن موضوع صادرات در سال 1404 در شرکت‌های متبوع خود تاکید داشتند. موضوعی که در صورت تحقق می‌تواند خبری خوش برای حال ناخوش صنعت فرتوت داروسازی کشور باشد.
صادرات دارو چند سالی است که روندی مطلوب را طی نمی‌کند. آمار خود گویای وضعیت موجود است:
صادرات صنعت داروسازی کشور (داروهای نهایی) در سال 1403 حدود ۸۴ میلیون دلار، در سال ۱۴۰۲ حدود 61 میلیون دلار ، در سال ۱۴۰۱ حدود 70 میلیون دلار و در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰ میلیون دلار بوده است.
در دهه نود اوضاع صادارت دارو شاید به واسطه محدودیت کمتر تحریمی، کمی بهتر بوده به‌طوری‌که حجم صادرات دارو در سال 1397 حدود ۱۸۰ میلیون دلار، سال ۱۳۹۶ این عدد حدود ۱۲۰ میلیون دلار بوده و در سال ۱۳۹۵ عدد ۷۰ میلیون دلار برای صادرات دارو به ثبت رسیده است. وقتی این اعداد را کنار هم می‌گذاریم شاهد یک روند سینوسی در موضوع مهم صادرات دارو هستیم.
اما اگر به آمار و ارقام اعتماد کنیم سال 1403 در صادرات دارو دوباره وارد فاز صعودی شده‌ایم. این موضوع را دکتر سیدعلی معبودی، مسئول صادرات اداره کل داروی سازمان غذاودارو در حاشیه نمایشگاه ایران‌اکسپو 2025 اعلام کرده و گفته با افزایش ۳۰ درصدی صادرات دارویی کشور در سال ۱۴۰۳ به ارزآوری ۸۴ میلیون دلاری رسیده‌ایم.
چندی قبل از این هم دکتر محمد نادری علیزاده، مدیرعامل تی‌پی‌کو در مراسم افتتاح سایت سفالوسپورین خوراکی شرکت پارس‌دارو گفته بود؛ در سال گذشته صادرات محصولات نهایی این هلدینگ ۱۵۰ درصد افزایش یافته و در سال‌جاری هم با قدرت رشد صادرات ادامه خواهد داشت.
صادرات دارو را می‌توان یکی از پیچیده‌‌‌ترین انواع صادرات کالا به لحاظ لزوم ثبت و اخذ تاییدیه‌‌‌های کیفی در هر یک از کشورهای مقصد به‌شمار آورد. از آن‌جا که محصولات دارویی به دلیل ارتباط تنگاتنگ با سلامت جامعه در تمام کشورها از حساسیتی بالا برخوردارند، برای ورود به هر یک از بازارهای صادراتی باید از تمام این آزمون‌‌‌ها با موفقیت عبور کنند. در خاطرم هست که در بازدیدی که چند سال قبل مسئولان سازمان غذاوداروی افغانستان از چند شرکت داروسازی کشورمان داشتند، ایراداتی را از GMP خطوط متذکر شدند و این یعنی در این موضوع هنوز خیلی مشکل داریم.
در کنار این مسائل، شاید بتوان از کمبود نقدینگی که مانعی بزرگ بر سر راه نوسازی تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات فرسوده و قدیمی صنعت است، ممنوعیت صادرات موردی برخی محصولات از سوی سازمان غذاودارو به‌علت تامین نیاز داخل، موانع ناشی از تحریم، رقابت با محصولات دارویی سایر کشورهای تولیدکننده دارو به‌عنوان مهم‌ترین موانع برای صادرات دارو نام برد.
تمامی این موارد باعث شده تا همواره صادرات دارو کمتر از میزان پیش‌بینی شده در برنامه‌های توسعه کشور محقق شود به‌طوری‌که صادرات دارو با رشد 30 درصدی در سال گذشته هنوز از میزان مدنظر 112 میلیون دلاری در پایان برنامه اول توسعه کمتر است. این عدد برای سال پایانی برنامه هفتم توسعه یعنی سال 1407 یک میلیارد دلار تعیین شده است این یعنی در شرایطی که اگر آمار رشد 30 درصدی صادرات دارو در سال 1403 نسبت به مدت مشابه سال ماقبل آن را بپذیریم اما با این سرعت با وضعیت مطلوب فاصله داریم و بعید است عدد مشخص شده در برنامه هفتم توسعه محقق شود.
باری، با یک برنامه‌ریزی مناسب می‌توان ضمن تامین نیاز دارویی داخل، اهداف صادراتی را محقق کرد تا ضمن ارزآوری و افزایش فروش، امکان تامین مواد اولیه مورد نیاز از محل صادرات و همچنین کاهش قیمت تمام شده واحد به دلیل افزایش حجم تولید بهره‌‌‌‌‌‌مند شد. در پایان به این جمله دکتر میثم سعیدی، مدیرعامل شستا بسنده می‌کنم: « برای حفظ صنعت دارویی چاره‌ای جز نگاه به صادرات نداریم».
/انتهای پیام/
